Goede Vrijdag is de vrijdag voor Pasen. Op deze dag herdenken christenen de kruisiging en dood van Jezus op de heuvel Golgotha nabij de stad Jeruzalem.
Jezus stierf volgens de Bijbel door de kruisdood, nadat Hij door de Romeinse stadhouder Pontius Pilatus op aandrang van het Sanhedrin, de Joodse hoge raad, hiertoe was veroordeeld.
Geschiedenis[]
De gebeurtenissen staan beschreven in de vier kanonieke Evangeliën; Matteüs 27:1-61[1], Marcus 15:1-47[2], Lucas 22:66–23:56[3] en Johannes 18:28–19:42[4].
Heel vroeg in de morgen komen de hogepriesters, oudsten en het hele Sanhedrin bij elkaar. Besloten wordt om Jezus ter dood te brengen. Hij wordt geboeid en naar de stadhouder Pilatus gebracht. Die weet zich niet goed raad met de situatie, bedenkt dan dat Jezus oorspronkelijk uit Galilea komt en daardoor onder het recht van Herodes valt. Deze blijkt in de stad te zijn, waarop Jezus naar Herodes gestuurd wordt.
Ondertussen krijgt Judas spijt van wat hij gedaan heeft en smijt de zilverstukken door de tempel. Daarna pleegt hij zelfmoord door verhanging.
Herodes drijft de spot met Jezus; hij geeft Hem een mantel. Hij stuurt hem als een "nepkoning" terug naar Pilatus. Deze probeert Jezus vrij te laten, door het volk te laten kiezen tussen een moordenaar en Jezus. Het volk heeft echter liever de moordenaar vrij. Pilatus laat Jezus geselen. Romeinse soldaten nemen hem mee naar de binnenplaats van het gerechtsgebouw, zetten een doornenkroon op Zijn hoofd en doen Hem een purperen mantel om. Ze lachen Hem uit en slaan Hem op Zijn hoofd. Pilatus laat hierop Jezus aan het volk zien, maar het wordt niet voldoende geacht; "kruisig Hem". Uiteindelijk geeft Pilatus toe aan de wens van het volk en 'wast zijn handen in onschuld'.
Tussen acht en negen uur 's ochtends wordt Jezus gekruisigd, tussen twee criminelen. Drie uur later wordt het donker in heel Israël, tot drie uur 's middags. Dan sterft Jezus. De aarde schudt, het voorhangsel in de tempel scheurt van boven naar beneden en enkele doden staan op.
Tegen de avond gaat Jozef van Arimathea naar Pilatus en vraagt toestemming om Jezus te begraven. Hij wordt in een graf gelegd, dicht bij Golgotha.
Betekenis[]
De dood van Jezus en de betekenis van Goede Vrijdag ligt in het offer dat Jezus gebracht zou hebben. Zijn dood wordt in het Nieuwe Testament gezien als een offer. De offers in het Oude Testament moeten gezien worden als een voorafschaduwing van of vooruitzien naar de dood van Jezus. De geofferde dieren (vooral de lammeren) wezen er al op dat voor betaling van de schuld bloed nodig is. Johannes de Doper heeft Jezus aangewezen als het Lam van God. Door zijn dood heeft Jezus de schuld van de zonde betaald. Daardoor heeft Jezus ook de satan overwonnen. Christenen herdenken daarom op Goede Vrijdag de verlossing van de zonde en de overwinning op de satan.
Hoewel dus het lijden en sterven van Jezus centraal staat, spreekt de Kerk toch van 'Goede' Vrijdag, om erop te wijzen dat Jezus zichzelf opgeofferd heeft ter verzoening van de zonden. Andere bronnen noemen echter dat een verbastering van "God's vrijdag" heeft geleid tot de naam zoals wij hem nu kennen[5].
Rooms-Katholieke traditie[]
Binnen de Rooms-Katholieke Kerk vindt op veel plaatsen op Goede Vrijdag om drie uur 's middags de kruisweg plaats en 's avonds een viering met kruisverering. In kerkgebouwen is de godslamp gedoofd omdat het Lichaam van Christus in het tabernakel afwezig is. Het altaar is op deze dag volledig kaal: het kruis, de kandelaren en het altaardwaal zijn verwijderd. De liturgische kleur is rood, een verwijzing naar het lijden en het vergoten bloed van Christus. Eertijds werden op die dag de Improperia uitgevoerd. Goede Vrijdag en Stille Zaterdag zijn de enige twee dagen van het jaar waarop er geen Mis wordt gevierd. De gelovigen kunnen op Goede Vrijdag tijdens de viering met kruisverering wel ter Communie gaan. Daarbij worden hosties gebruikt die tijdens de avondmis van Witte Donderdag speciaal voor de communie op Goede Vrijdag zijn geconsacreerd. Het altaar is tijdens de communieviering bedekt met dwaal en corporale. Goede Vrijdag is, net zoals Aswoensdag een verplichte vastendag voor Rooms-katholieken. Dit houdt in dat alle gedoopten tussen 18 en 60 jaar gehouden zijn op die dagen slechts één volledige maaltijd te nemen. Wie kan wordt uitgenodigd om ook op andere dagen, zoals Stille Zaterdag en de vrijdagen van de veertigdagentijd, te vasten. Goede Vrijdag is, net zoals alle andere vrijdagen van het jaar, ook een dag van onthouding.
Protestante traditie[]
Veel protestantse kerken houden op deze dag een kerkdienst met een zeer ingetogen karakter.
Pesach[]
De eerste christenen waren bekeerde joden; daarom bleef de verbinding met de Pesachviering in stand. Pas later is er scheiding tussen de feesten gekomen en kregen het pesach en het paasfeest verschillende vieringsdata, Goede Vrijdag verhuisde mee met het christelijke paasfeest (Zie Paas- en Pinksterdatum).
De reden dat de kruisiging op de vrijdag voor het Pesach (joods paasfeest) wordt herdacht, is dat de Bijbel de gebeurtenis plaatst in de context van de voorbereidingen voor dat feest, en ook dat de kruisiging kort voor de sabbat (zaterdag, de eerste dag van het feest) plaatsvond. De indicatie wordt gegeven dat Jezus na zijn dood snel begraven moest worden, voor het donker werd en de sabbat zou beginnen.
Data[]
De komende jaren valt Goede Vrijdag op de volgende data:
|
|
|
Goede Week - Pasen
Palmzondag · Schorselwoensdag · Witte Donderdag · Goede Vrijdag · Stille Zaterdag · Paaswake · Pasen
| Pasen - Hemelvaart - Pinksteren | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
| Referenties |