| Alexander VI | ||
| Rodrigo Borgia 1 januari 1431 – 18 augustus 1503 | ||
| Bestand:Pope Alexander Vi.jpg | ||
| Paus | ||
| Periode | 1492-1503 | |
| Voorganger | Innocentius VIII | |
| Opvolger | Pius III | |
Alexander VI, geboren als Rodrigo Borgia (Xàtiva (Spanje), 1 januari 1431 – Rome, 18 augustus 1503) was paus van 1492 tot 1503.
Vroege carrière[]
Rodrigo Borgia was de neef van Paus Calixtus III (alias Alfonso Borgia, die de Spaanse naam Borja heeft veranderd in een Italiaanse vorm), en werd op 1 januari 1431 in Xativa (Spanje) geboren. Op zijn 25ste had zijn oom, de paus, hem aangesteld als kardinaal-diaken en vicekanselier van de Rooms-Katholieke Kerk en later benoemd tot bisschop van Valencia. Paus Sixtus IV wijdde hem tot bisschop van Portus.
Verkiezing[]
Op 6 augustus 1492 begon het conclaaf, dat in de Sixtijnse Kapel gehouden werd, dat Rodrigo Borgia koos als nieuwe paus na de dood van paus Innocentius VIII. Borgia beloofde kardinaal Ascanio Maria Sforza als vicekanselier aan te stellen en schonk hem zijn paleis met alles erop en eraan, kardinaal Giovanni Battista Orsini gaf hij de steden Monticelli (Teramo) en Soriano, Colonna de stad, aan kardinaal Giovanni Michiel het bisdom Portus, aan Scelfatano de stad Nepi. Van de 23 kiezers waren er maar vijf die de steekpenningen weigerden te aanvaarden.
Borgia werd vervolgens in de nacht van 10 op 11 augustus met overmacht tot paus gekozen. Op zijn bevel liet de ceremoniepriester onder het volk het bericht verspreiden met de boodschap: "De nieuwe paus is kardinaal Alexander VI, Rodrigo Borgia de Valence. We zijn gered."
Paus[]
Het wapenschild van paus Alexander VI.
Eén van zijn eerste daden als paus was de verdeling van het door Christoffel Columbus ontdekte Amerika. Portugal en Spanje maakten beide aanspraak op de 'nieuwe wereld'. Paus Alexander heeft met de bul Inter Caetera de gebieden verdeeld.
Alexander VI had een maîtresse: Vannozza dei Cattanei (1442-1518). Toen Borgia paus Alexander VI werd, erkende Vanozza dat ze de moeder was van zijn vier nog in leven zijnde kinderen Juan, Cesare Borgia, Joffre en Lucrezia Borgia.
Alexanders zoon Cesare, geboren in 1475 en gestorven in 1507, werd op zijn 6e apostolisch protonotarius en later bisschop van Pamplona. Toen zijn vader paus werd, benoemde deze hem in 1493 (op zijn 18de) tot kardinaal. Het was gebruik dat de tweede zoon de Kerk zou dienen. Ook al overleed de eerste zoon, Pedro Luis, vroegtijdig, werd Cesare aanvankelijk toch kardinaal. Echter, Cesare had vooral wereldlijke en militaire ambities; hij wilde de pauselijke legers aanvoeren. Na de moord op Juan werd Cesare inderdaad de aanvoerder van de pauselijke legers. Hiertoe legde hij, als jongste kardinaal ooit, zijn ambt weer neer.
De lievelingszoon van de paus, Juan, hertog van Gandie, kreeg de hertogdommen Benevento, Terracina en Pontecorvo. Om de banden tussen Italië en Spanje aan te trekken werd Juan uitgehuwelijkt aan Maria Enriquez de Luna, een nicht van Ferdinand II van Aragón en Isabella I van Castilië. Joffre (12) trouwde met Sancha van Aragón (16), de dochter van koning Alfons II van Napels.
Dochter Lucrezia werd eerst aan Giovanni Sforza uitgehuwelijkt. Op die manier dankte de paus kardinaal Ascanio Sforza, voor zijn positieve stem tijdens het conclaaf. De paus zelf heeft het huwelijk van zijn dochter op het Vaticaan ingezegend. Later werd het huwelijk echter ongeldig verklaard omdat Sforza impotent zou zijn; scheiden was ondenkbaar in die tijd. Dit voorwendsel was noodzakelijk om de paus gezichtsverlies te besparen en toch het politiek gezien interessanter huwelijk mogelijk te maken van Lucrezia met Alfons van Aragón, prins van Salerno en hertog van Biseglia, zoon van koning Alfons II van Napels.
Het geluk van Lucrezia Borgia werd na twee jaar wreed verstoord doordat haar broer Cesare haar man om het leven bracht. Op 30 december 1501 liet men haar huwen met Alfonso I d'Este. Ook toen werden opnieuw gedurende een volle week Bacchanalen georganiseerd.
Alexander VI beveelt bisschop Jacopo Pesaro aan bij Petrus (door Titiaan, rond 1509)
Giuliano della Rovere, de latere Paus Julius II, spoorde Karel VIII van Frankrijk aan zijn rechten over het koninkrijk Napels op te eisen. Hiertoe werden onderhandelingen gestart in Rome. Karel VIII wilde de kruistochten leiden naar Palestina en wist uit te onderhandelen dat Della Rovere kardinaal werd en domicilie mocht houden in Frankrijk. De Italiaanse expeditie, gesteund door de hertog van Milaan, Ludovico il Moro, begon met een overwinning voor de Fransen en koning Alfons II werd verdreven.
Franse inmenging[]
Op 31 december 1494 werd Rome door de Fransen bezet. Vanuit de Engelenburcht onderhandelde Alexander VI over een compromis. Op 15 januari 1495 trok Karel, opnieuw verzoend met de paus, op veroveringstocht naar Napels. Zijn overwinning gaf aanleiding tot de oprichting van de Heilige Liga - keizer, paus (Rome), Venetië en Milaan - die hem op 6 juli versloeg in Fornovo.
Persoonlijk leven[]
De paus beleefde een persoonlijk drama: Juan werd in de nacht van 14 op 15 juni 1497 vermoord door zijn broer Joffre (omdat Juan het had aangelegd met de vrouw van Joffre). Zijn lijk werd uit de Tiber opgevist door vissers. Alexander beschouwde dit als een straf uit de hemel en beloofde zijn leven te beteren en de kerk te hervormen. Enige weken later troostte Julia Farnese hem door hem een zoon te schenken die hij ook Juan noemde - en die hem zijn goede voornemens deed vergeten. Girolamo Savonarola, die zich tot taak had gesteld hem aan zijn beloften te herinneren, werd het zwijgen opgelegd op 23 mei 1498 door hem op het piazza Santa Croce op een brandstapel te gooien.
De paus kwam onder steeds grotere invloed van zijn zoon Cesare. Die had het purper op 17 augustus 1498 geweigerd in de hoop te kunnen huwen met Carlotta van Aragón, dochter van de koning van Napels. Voor dit huwelijk had hij echter de steun van Frankrijk nodig. De paus richtte zich tot de nieuwe koning, Lodewijk XII van Frankrijk, die Cesare tot hertog van Valentinois benoemde. Desondanks weigerde Carlotta van Aragón met hem te trouwen en moest Cesare zich tevredenstellen met Charlotte d'Albret, zuster van de koning van Navarra, met wie hij op 12 mei 1499 in het huwelijk trad.
Alexander VI had nog een zoon, de 'Romeinse infant' genoemd, van wie werd beweerd dat hij de vrucht was van een incestueuze verhouding tussen Lucrezia en de paus. Hij echter was niet de zoon van de paus, maar die van Cesare en zijn zus Lucrezia. Hij kreeg, toen hij 3 jaar was, een ander hertogdom.
Overlijden[]
De dood van Alexander VI op 18 augustus 1503 werd veroorzaakt door vergiftiging. Alexander VI had door zijn geldverkwistende en oorlogszuchtige praktijken veel vijanden gemaakt. De arts Maruzza dacht dat het in feite ging om een gewone malaria-aanval met complicaties wegens voedselvergiftiging. Het lijk van de paus was door het gif snel in vergevorderde staat van ontbinding, dienaars moesten gedwongen worden het lijk te wassen. Er waren tien kruiers nodig om het lichaam met hun vuisten in de kist te duwen. Vervolgens moest het deksel dichtgenageld worden omdat deze anders niet sloot. In de straten danste men van vreugde.
Boeken over de Borgia's[]
- Hella S. Haasse heeft een historische roman over de periode van de Borgia's geschreven, De Scharlaken Stad, waarin de "Romeinse infante" centraal staat.
- Mario Puzo schreef een geromantiseerde geschiedenis over de Borgia's, getiteld De Familie.
- In het laatste boek van Monaldi en Sorti, De twijfel van Salai, wordt een heel ander beeld van Alexander geschetst. Zij halen bronnen aan waaruit Alexander juist een integere, hardwerkende functionaris binnen de rooms-katholieke Kerk wordt genoemd. Zijn beruchte reputatie zou grotendeels zijn terug te voeren op vervalste documenten en de laster van zijn tegenstanders.
- In het spel Assassin's Creed 2 komt Rodriga Borgia (ook wel The Spaniard) ook voor. Hij wordt dan ook in 1492 paus, maar word in tegenstelling tot zijn echte overlijden door vergiftiging in 1503, vermoord door een assassin, degene met wie je in het spel speelt, in 1497.
Zie ook[]
- Verdrag van Tordesillas
Petrus · Linus · Anacletus I · Clemens I · Evaristus · Alexander I · Sixtus I · Telesforus · Hyginus · Pius I · Anicetus · Soter · Eleuterus · Victor I · Zefyrinus · Calixtus I · Urbanus I · Pontianus · Anterus · Fabianus · Cornelius · Lucius I · Stefanus I · Sixtus II · Dionysius · Felix I · Eutychianus · Cajus · Marcellinus · Marcellus I · Eusebius · Miltiades · Silvester I · Marcus · Julius I · Liberius · Damasus I · Siricius · Anastasius I · Innocentius I · Zosimus · Bonifatius I · Celestinus I · Sixtus III · Leo I · Hilarius · Simplicius · Felix II (III) · Gelasius I · Anastasius II · Symmachus · Hormisdas · Johannes I · Felix III (IV) · Bonifatius II · Johannes II · Agapitus I · Silverius · Vigilius · Pelagius I · Johannes III · Benedictus I · Pelagius II · Gregorius I · Sabinianus · Bonifatius III · Bonifatius IV · Adeodatus I · Bonifatius V · Honorius I · Severinus · Johannes IV · Theodorus I · Martinus I · Eugenius I · Vitalianus · Adeodatus II · Donus · Agatho · Leo II · Benedictus II · Johannes V · Conon · Sergius I · Johannes VI · Johannes VII · Sisinnius · Constantinus I · Gregorius II · Gregorius III · Zacharias · Stefanus (II) · Stefanus II (III) · Paulus I · Stefanus III (IV) · Adrianus I · Leo III · Stefanus IV (V) · Paschalis I · Eugenius II · Valentinus · Gregorius IV · Sergius II · Leo IV · Benedictus III · Nicolaas I · Adrianus II · Johannes VIII · Marinus I · Adrianus III · Stefanus V (VI) · Formosus · Bonifatius VI · Stefanus VI (VII) · Romanus · Theodorus II · Johannes IX · Benedictus IV · Leo V · Sergius III · Anastasius III · Lando · Johannes X · Leo VI · Stefanus VII (VIII) · Johannes XI · Leo VII · Stefanus VIII (IX) · Marinus II · Agapitus II · Johannes XII · Leo VIII · Benedictus V · Johannes XIII · Benedictus VI · Benedictus VII · Johannes XIV · Johannes XV · Gregorius V · Silvester II · Johannes XVII · Johannes XVIII · Sergius IV · Benedictus VIII · Johannes XIX · Benedictus IX · Silvester III · Benedictus IX · Gregorius VI · Clemens II · Benedictus IX · Damasus II · Leo IX · Victor II · Stefanus IX (X) · Nicolaas II · Alexander II · Gregorius VII · Victor III · Urbanus II · Paschalis II · Gelasius II · Calixtus II · Honorius II · Innocentius II · Celestinus II · Lucius II · Eugenius III · Anastasius IV · Adrianus IV · Alexander III · Lucius III · Urbanus III · Gregorius VIII · Clemens III · Celestinus III · Innocentius III · Honorius III · Gregorius IX · Celestinus IV · Innocentius IV · Alexander IV · Urbanus IV · Clemens IV · Gregorius X · Innocentius V · Adrianus V · Johannes XXI · Nicolaas III · Martinus IV · Honorius IV · Nicolaas IV · Celestinus V · Bonifatius VIII · Benedictus XI · Clemens V · Johannes XXII · Benedictus XII · Clemens VI · Innocentius VI · Urbanus V · Gregorius XI · Urbanus VI · Bonifatius IX · Innocentius VII · Gregorius XII · Martinus V · Eugenius IV · Nicolaas V · Calixtus III · Pius II · Paulus II · Sixtus IV · Innocentius VIII · Alexander VI · Pius III · Julius II · Leo X · Adrianus VI · Clemens VII · Paulus III · Julius III · Marcellus II · Paulus IV · Pius IV · Pius V · Gregorius XIII · Sixtus V · Urbanus VII · Gregorius XIV · Innocentius IX · Clemens VIII · Leo XI · Paulus V · Gregorius XV · Urbanus VIII · Innocentius X · Alexander VII · Clemens IX · Clemens X · Innocentius XI · Alexander VIII · Innocentius XII · Clemens XI · Innocentius XIII · Benedictus XIII · Clemens XII · Benedictus XIV · Clemens XIII · Clemens XIV · Pius VI · Pius VII · Leo XII · Pius VIII · Gregorius XVI · Pius IX · Leo XIII · Pius X · Benedictus XV · Pius XI · Pius XII · Johannes XXIII · Paulus VI · Johannes Paulus I · Johannes Paulus II · Benedictus XVI
Tegenpausen:
Hippolytus · Novatianus · Felix II · Ursinus · Eulalius · Laurentius · Dioscurus · Eugenius I · Theodorus II · Paschalis I · Constantinus II · Filippus · Johannes VIII · Anastasius III · Sergius III · Christoforus · Bonifatius VII · Johannes XVI · Gregorius VI · Benedictus X · Honorius II · Clemens III · Theodoricus · Albertus · Silvester IV · Gregorius VIII · Celestinus II · Anacletus II · Victor IV (Gregorius) · Victor IV (Octavianus) · Paschalis III · Calixtus III · Innocentius III · Nicolaas V · Clemens VII · Benedictus XIII · Alexander V · Johannes XXIII · Clemens VIII · Benedictus XIV · Felix V
|
Voor meer mediabestanden zie de categorie Alexander VI van Wikimedia Commons. |
af:Pous Alexander VI ang:Alexander VI Pāpa ar:إسكندر السادس be:Аляксандр VI, папа рымскі bg:Александър VI br:Alesant VI bs:Papa Aleksandar VI ca:Alexandre VI cs:Alexandr VI. cu:Папєжь Алєѯандръ Ꙃ҃ da:Pave Alexander 6. el:Πάπας Αλέξανδρος ΣΤ΄ eo:Aleksandro la 6-a et:Aleksander VI fa:الکساندر ششم fi:Aleksanteri VI fr:Alexandre VI gl:Alexandre VI, papa he:אלכסנדר השישי hr:Aleksandar VI. hu:VI. Sándor pápa id:Paus Aleksander VI it:Papa Alessandro VI ja:アレクサンデル6世 (ローマ教皇) jv:Paus Aleksander VI ko:교황 알렉산데르 6세 la:Alexander VI lb:Alexander VI. (Poopst) lt:Aleksandras VI mk:Папа Александар VI mr:पोप अलेक्झांडर सहावा no:Alexander VI oc:Alexandre VI pl:Aleksander VI pt:Papa Alexandre VI ro:Papa Alexandru al VI-lea ru:Александр VI sk:Alexander VI. sl:Papež Aleksander VI. sr:Папа Александар VI sv:Alexander VI sw:Papa Alexander VI th:สมเด็จพระสันตะปาปาอเล็กซานเดอร์ที่ 6 tl:Alejandro VI uk:Олександр VI vi:Giáo hoàng Alexanđê VI war:Papa Alejandro VI zh:亞歷山大六世